- U bent hier:
- Home
- Blog
- Geen categorie
- Doen alsof: waarom het normaal is (ja, ook in trainingen)
“Het is lang geleden, dames en heren, dat ik een proefschrift heb begeleid dat zó goed was. Mijn enthousiasme grenst aan hondsdolheid.”
Gegrinnik in de zaal.
Het spel is begonnen.
Michel de Ronde verdedigt zijn proefschrift Speelruimte, over het gebruik van spel in begeleidingssituaties. De hooggeleerde opponenten zijn kritisch, de promovendus weert zich kranig. Dat hij een vraag niet helemaal beantwoordt, en dat niemand daartegen protesteert, hoort bij de regels. Spel en werkelijkheid lopen bij een promotie moeiteloos door elkaar.
Een promotie is een ernstige zaak. Tegelijk is het doen-alsof. En iedereen vindt dat oké.
Waarom hebben we er bij trainingen dan opeens zoveel moeite mee?
Ik neem de drie meest gehoorde bezwaren even met je door:
1. “Ja, maar het is niet écht”
Wat is spel en wat is werkelijkheid? Als we die vraag stellen, gaan we uit van twee aparte werelden, die niet met elkaar verbonden zijn. We nemen aan dat de werkelijkheid – ons dagelijks leven – een objectieve wereld is: analytisch, rationeel, beheersbaar. En die andere wereld, die van het spel, is een fantasiewereld: subjectief en ongewis.
Mensen die weerstand tegen spel hebben, nemen de doen alsof-wereld minder serieus. Zij denken dat alleen de echte werkelijkheid is van waarde is bij leren.
In werkelijkheid is er geen strak onderscheid.
Als een man de deur voor me openhoudt en een grapje maakt, spelen wij een spel in de werkelijkheid. Als een Amsterdamse marktkoopman luidkeels commentaar geeft op mijn bestelling (“Is er soms een nieuw kookboek uit?”) speelt hij een spel met mij en met de omstanders, die hartelijk meelachen.
Waar spel begint en ophoudt is niet duidelijk. En het is ook niet van belang. De marktkoopman zou raar opkijken als ik zei: “Ja hoor es, maar nu spelen we een spel”.
In trainingen is het evenmin van belang.
Bij trainingen is er geen goed of fout, geen spel of werkelijkheid, er is alleen gedrag. En gedrag is niks meer dan een manier om in het dagelijks leven overeind te blijven. Gedrag is de vorm waarin je overlevingsmechanismen zich manifesteren.
Achter je gedrag zitten al je verlangens, je pijn, je aannames, je emoties, je oordelen en je gedachten.
De sleutel tot onderzoek, inzicht en verandering ligt dáár, in die verborgen binnenwereld. Spel geeft toegang tot die wereld.
Spel is: verhelderen van gedrag in een gespeelde werkelijkheid.
Want het gedrag dat deelnemers tijdens mijn spelsessies laten zien, is hetzelfde gedrag dat ze laten zien tijdens het werk.
Zoals een teamlid dat onlangs bij het kennismakingsspel De Stoelendans als eerste enthousiast opsprong, en dat ook deed bij de vraag wie dit jaar het teamuitje organiseert. De interventie gaat over wat er ter plekke gebeurt.
2. “Maar in de praktijk gaat het altijd anders”
Veel mensen –ook trainers!- verwachten dat je bij een speltraining de werksituatie moet oefenen. Ze denken dan aan een rollenspel. Maar bij spelcoaching gaat het er juist niet om, de werkelijkheid zo precies mogelijk na te spelen. Maar te spelen met wat er op dat moment is.
Een casus
Een medewerker –een onzekere en hoge eisen aan zichzelf stellende professional- is herstellende van een burn out. Ik doe met haar tijdens een spelcoaching het Stoelenwissel-spel . Zij ziet zich tijdens het spelen plots gespiegeld in mij, en heeft een diepgaand inzicht in wat er gebeurt in haar relaties, in en buiten de organisatie. Dat zij steeds de pleaser is en niet gaat staan voor wie ze is.
De ervaring van wie ze werkelijk is, is zo krachtig dat zij vanaf dat moment besluit zich niet meer aan te passen of te veranderen. Voor niemand. Doordat ze zichzelf weer terugvindt, is ze in staat zich stevig in de organisatie –en haar leven- te manifesteren.
Spel helpt spelers om hun situatie te verhelderen, hun persoonlijke kracht te zien en ze te laten ervaren hoe ze ook anders zouden kunnen omgaan met vergelijkbare situaties.
3. “Ugh. Ik houd gewoon niet van rollenspel”
Spel is eng. We weten niet wat er tijdens de spelsessie gaat gebeuren, noch wat de uitkomst zal zijn. Het is experiment met wat er op dat moment speelt.
Het inzicht in wat er werkelijk aan de hand is, komt pas naar boven tijdens het spelen. Dat levert weerstand en spanning op. Er zouden weleens onverwachte zaken naar boven kunnen komen. En ja, emoties.
Daarom vinden we het veiliger om niet te spelen. Dan hou je de boel lekker onder controle.
Ik stel klanten daarom altijd eerst de vraag of ze bereid zijn de alledaagse werkelijkheid spelend te onderzoeken. Om daarna te kunnen experimenteren met nieuw gedrag en nieuwe inzichten. En heb je geheid minder weerstand.
Kortom.
Als je spel en werkelijkheid presenteert als bij elkaar horend, haal je de focus op het doen-alsof weg.
Benoem spel als een ervaring in het hier en nu, en nodig je klanten uit hun vraag te onderzoeken met spel als middel. Hun vraag en de ervaring staan centraal. Door stil te staan bij wat ze doen en ervaren op dat moment, ontvouwt de betekenis in de praktijk zich vanzelf.
Spelen is spannend veranderen.
Ook benieuwd naar de aanpak met het Stoelenwissel-spel?
Spelvormen leren die je snel toepast?
Heldere beschrijving van hoe je die in de praktijk vertaalt?
En een trainer of coach zijn met échte impact?
Schrijf je in voor mijn nieuwsbrief en ontvang
3 spelvormen die zorgen voor een krachtige leerervaring in een groep.
En ontvang mijn maandelijks blog over hoe en waarom spelen in organisaties werkt.