“Sobibór begon in het Vondelpark.” Bam, de toon is gezet en duidelijk. Het niet te bevatten drama van de Jodenvervolging teruggebracht naar zijn essentie: wij waren er bij, waren getuige en ja, ook verantwoordelijk.
Willem Alexander schittert bij de Dodenherdenking. Hij raakt ons met zijn woorden.
Hij toont ook aan dat elke spreker kan groeien. Ook hij. En wat de waarde is van een goede tekstschrijver.
Wat maakt zijn –en elke- speech zo sterk?
- Hij schetst een groot, niet te bevatten verhaal en maakt het concreet
Hij vertelt het gruwelijke van de Jodenvervolging (hoe kon de wereld dit toestaan) door de ogen van een mens van vlees en bloed: Jules Schelvis zijn ervaringen in Sobibor.
- Hij geeft ons een levensles
Niet normaal maken wat niet normaal is.
- Hij verbindt zijn verhaal met de situatie van nu
Hij slaat een brug van onze vrijheid toen naar naar nu.
Toen werd de keuze voor ons gemaakt, nu kiezen we er zelf voor.
- Zijn taal is eenvoudig en direct
Mensen in nood, de dood, niet normaal, in de steek gelaten, de oorlog in ons. Het maakt de koning menselijk, hij komt dichter bij ons.
- De tekst is als muziek: ritmisch door herhaling.
Niet wegkijken, niet goedpraten, niet uitwissen, niet apart zetten. De uitsmijter is tegelijk de sprong naar nu: niet normaal maken wat niet normaal is.
- We zien de mens achter het ambt
Hij toont zich kwetsbaar (ik heb er geen antwoord op, nog steeds niet) en is persoonlijk; hij haalt zijn overgrootmoeder aan. Toch blijft hij de koning, een natuurlijke afstand die past bij zijn rol.
- Zijn fysieke uitstraling: sober, rustig en nabij.
Zijn stijlvolle zwarte pak is geen afstandelijk uniform. Zijn stem is rustig; hij neemt de tijd om zijn woorden en zinnen uit te spreken. Zijn haar wappert in de wind en is –net als het onze- niet geknipt.
- Woord en beeld vallen perfect samen.
De verpletterende leegte van de Dam, van de stad en de hele wereld, is een onverwacht cadeau. Het beeld van de door Corona stilgevallen stad valt moeiteloos samen met de strekking van de speech: het is ondenkbaar en onbegrijpelijk wat er gebeurt. En toch gebeurt het.
- Een positieve uitsmijter zonder pompeus te zijn.
We kunnen het, we doen het samen. In vrijheid.
Simpel en doeltreffend.
Lang leve de speechwriter. Hoera! Hoera, Hoera!
Wilma van Tuyl is (TEDx) speaker coach. Zij helpt mensen die iets te vertellen hebben, te schitteren op het podium. Zelf spreekt ze graag over Waarom we spelen serieus moeten nemen. Juist op het werk, o.a bij de Baak en TEDxEDE (2018). www.wilmavantuyl.nl